ආපදාන පාලියේ සඳහන්ව තිබෙනවා ධාතූන් වහන්සේලා වන්දනා කර අරහත්වයට පත් වූ සුගතියට ගිය පුණ්‍යවන්තයින් පිළිබඳ විස්තර. නුවණැති කෙනා කෙසේ හෝ තමන්ගේ ගැලවීම හදා ගන්නවා. ඒ නිසා නුවණැතියන්ට ලැබෙන අතිශය දුර්ලභ අවස්ථාවක් ධාතූන් වහන්සේලා වන්දනා කිරීම.

වදිනෙමි මුණි සිරිපා බැතියෙන්

සම්බුදු සිරිත



ශ්‍රී දළදා වන්දනාව
Powered by දහම් විල


ශ්‍රී දළදා අෂ්ථක
Powered by දහම් විල


        


දළදා තේවාව


අසිරිමත් සම්බුදු සිරිත


කේශ ධාතූන් වහන්සේලා

ධාතූන් වහන්සේලා




ධාතූන් වහන්සේලා පිළිබද ධර්ම දේශණය



ධාතු පරිනිර්වානය



අසිරිමත් ධාතු පෙළහර


  නරසීහ ගාථා

රාජ්‍යත්වයට උරුමකම් පෑමට හේතු වූ දළදා වහන්සේ

මල්වතු මහාවිහාරීය 
කාරක සංඝ සභික 
අනුරාධපුර ශ්‍රි ලංකා භික්ෂු විශ්ව විද්‍යාලයේ 
ප්‍රායෝගික බෞද්ධ අධ්‍යයන අංශයේ අංශාධිපති 
ජේ්‍යෂ්ඨ කථිකාචාර්ය, 
දර්ශනපති 
වැලිවිට සෝරත නා හිමි

මහා පරාක්‍රමබාහු රජතුමාගෙන් පසුව ලංකාවේ රාජ්‍යත්වයට පත්වූ නිශ්ශංකමල්ල රජතුමා දළදා පූජාව පැවැත්වීමෙහි විශේෂ ලැදියාවක් තිබූ රාජ්‍ය නායකයෙකු ලෙස මහා වංශයේ සඳහන් වේ.රජුගේ පුතනුවන් වන වීරබාහු මහාආදිපාදවරයා සහ කුමරිය වූ සර්වාංග සුන්දරී නමින් හැඳීන්වූ කුමරියත් වර්තමානයේ නටබුන් ලෙස පවතින පොළොන්නරුවේ හැටදාගෙය නම් දළදා මන්දිරය කරවා දළදා වහන්සේට පූජා කළ බව එහි සෙල්ලිපියක සඳහන් වේ.
එසේම දළදා පෙරහර වීදි සංචාරය කරවා සැදැහැතියන් උදෙසා දළදා වහන්සේ වන්දනාමාන කර ගැනීමට අවස්ථාව සලසාදී තිබේ. ඉන් පසුව විජයබාහු රජතුමා පොළොන්නරුවේ දළදා මන්දියරයක් කරවා උසස් අන්දමින් දළදා පූජාවන් හා පෙරහර පවත්වා ඇති බවට මහා වංශයේ තොරතුරු සඳහන්වේ. මේ ආකාරයට පොළොන්නරු රාජධානි සමයේ සිටි සෑම රාජ්‍ය පාලකයෙක්ම දළදා වහන්සේ උදෙසා පැවැත්වූ පුද පූජාවන් පිළිබඳ මනාව පැහැදිලි කළ හැකිය. පොළොන්නරු රාජධානි සමයේ ලංකාවේ ඇති වූ විදේශීය ආක්‍රමණ කාලිංග මාඝ යන ආක්‍රමණිකයාගේ ආක්‍රමණ හේතුවෙන් දළදා වහන්සේ කොත්මලේ ප්‍රදේශයට වැඩමවාගෙන ගොස් තිබේ.එහිදී වාගීිෂ්වර නම් හාමුදුරුනමක් විසින් දළදා වහන්සේ ආරක්ෂා කරගෙන සඟවා තබාගෙන සිටි බවට තොරතුරු සඳහන්ය කාලිංගමාඝගේ ආක්‍රමණයෙන් රට බේරාගැනීම සඳහා ඉදිරිපත් වුණු තුන්වෙනි විජයබාහු රජතුමා දඹදෙණිය රාජධානිය කරගනිමින් පොළොන්නරු රාජධානි සමයේ සිට රාජ්‍යයත්වයට උරුමකම් පෑමට හේතුවක් වූ දළදා වහන්සේ කොත්මලේ සිට දඹදෙණියට වඩමවා බෙලිගල් නුවර ප්‍රදේශයේ විශාල දළදා මාලිගාවක් ඉදිකොට දළදා වහන්සේ එහි තැන්පත් කර පුද පූජාවන් පැවැත්වූ ආකාරය සඳහන් වෙයි.

දළදා වහන්සේ ආරක්ෂාකිරීම රජතුමා වගකීමක් යැයි සලකාගෙන චිරාගත සම්ප්‍රදාය ඒ ආකාරයෙන්ම ඉටුකිරීම සඳහා රජු වගබලා ගත්තේය. දළදා වහන්සේ උදෙසා පැවැත් විය යුතු සියලු පුද පූජාවන් පිළිබඳ තොරතුරු මූලාශ්‍ර ආශ්‍රයෙන් දැනගත් රජතුමා දළදා පෙරහර උත්කර්ෂවත් අයුරින් සිදු කළ බවට මහා වංශයේ සඳහන් වෙයි. දඹදෙණි රාජධානිය වශයෙන් පැවතුණත්,ඒ කාලය වන විට අනුරාධපුර සහ පොළොන්නරු නගර විටින් විට සතුරු බලවේග මධ්‍යයේ පැවතුණි.එයින් රට සම්පූර්ණයෙන්ම මුදවාගැනීමට කටයුතු සිදුකරන ලද්දේ දෙවන පරාක්‍රමබාහු රජතුමා විසිනි. එතුමා මුළු රටම නැවතත් සතුරන්ගෙන් බේරාගෙන බෙලිගල්් නුවර දළදා මාලිගාවේ වැඩසිටි දළදා වහන්සේ දඹදෙණි පර්වතය මත විශාල දළදා මාලිගාවක් කරවා එහි තැන්පත් කරන්නට යෙදුණි. දෙවන පරාක්‍රමබාහු රජතුමා අතිශය භක්තිමත් රජෙකු නිසා මාලිගා පරිශ්‍රය තුළ හා ඒ අවට බොහෝ විහාරාරාම ඉදිකරමින් ප්‍රතිසංස්කරණය කරමින් එම ස්ථානවලට දළදා වහන්සේ මහත් වූ පෙරහරින් වඩමවාගෙන පෙරහර වීථි සංචාරය කරවා මහජනතාවට ප්‍රදර්ශනය කළේය.
ඒ ඒ විහාරවලදී දළදා හාමුදුරුවන් වහන්සේ තැන්පත් කළ සෑම ස්ථානයකදීම පුද පූජාවන් සිදු කරන්නට නියෝග කළේය. දඹදෙණි රාජධානි සමයේදී ද දළදා වහන්සේට විටින් විට සතුරු බලවේග ඇති විණි. දඹදෙණි රාජධානියේ අවසාන භාගයේ සිටි බුවනෙකබාහු රජතුමාගෙන් දළදා වහන්සේ ලබාගත් ආර්යචක්‍රවර්තී නම් පුද්ගලයා දළදා වහන්සේ රැගෙන ඉන්දියාවේ පඬිරජුට බාර කළ බව මහා වංශයේත් දාඨා වංශයේත් සඳහන්ය. ඉන් පසු බුවනෙක බාහු රජතුමාගෙන් පසුව දඹදෙණි රාජ්‍යයට පැමිණි පරාක්‍රමබාහු රජතුමා ඉන්දියාවේ සිටි පඬි රජ සමඟ මිතුරුව ඉන්දියාවට ගොස් දළදා වහන්සේ ඉල්ලාගෙන නැවතත් ලංකාවට වැඩමවා ගෙනවිත් පුද සත්කාර පෙරහර වන්දනාමාන කිරීම් පෙර ආකාරයෙන්ම සිදුකර තිබේ. මේ අතරවාරයේදී දෙවන බුවනෙකබාහු රජතුමා පරාක්‍රමබාහු රජු සමඟ යුද්ධ වැද පරාක්‍රමබාහු රජු පරාජයට පත්කරමින් දළදා වහන්සේ කුරුණෑගලට වැඩමවාගෙන ගිය ආකාරය මහාවංශයෙත් දාඨාවංශයේත් සඳහන් වේ. මේ කාල ඉතිහාසයේ රාජධානි තැනින් තැනට සංක්‍රමණය වූ අවස්ථාවක් ලෙස සඳ හන් කළ හැකියි.
කුරුණෑගලට දළදා වහන්සේ වැඩමවාගෙන ගොස් එහි මාලිගාවක් තනා දළදා වහන්සේ වඩා හ¼ිදුවා තමන්ගේ රාජ්‍යත්වය තහවුරු කරගත් ආකාරය ඉතිහාසය අනාවරණය කරයි. කුරුණෑගලට දළදාව වැඩම කරන්නට යෙදුනේ සිව්වෙනි පරාක්‍රමබාහු රජතුමා බවට ඇතැම් ඉතිහාස ග්‍රන්ථවල සඳහන්ය. එතුමා දළදා වහන්සේ උදෙසා පැවැත් විය යුතු පුද පූජාවන් හා සිරිත් විරිත් රාශියක් පිළිබඳව දීර්ඝ වශයෙන් තොරතුරු සොයාගත්තේය. එතුමාගේ කාලයේදී ඒ වෙනුවෙන්ම දළදා සිරිත සිංහල කෘතිය රචනා කරන්නට අවශ්‍ය කටයුතු සලසා අනුග්‍රහ දක්වූ ආකාරය මහාවංශයේ සඳහන් කර තිබේ. දළදා වහන්සේට කළ යුතු තේවාව හා පුදපූජාවන් පිළිබඳ තොරතුරුත් එය ක්‍රමානුකූලව කරන්නේ කෙසේද? යන්න පිළිබඳ එහි සඳහන් වී තිබේ. ඉන් පසුව දළදා වහන්සේ ගම්පොල රාජධානියටත්,ඉන් අනතුරුව කෝට්ටේ රාජධානියටත් වැඩම කර තිබෙන අවස්ථාවන්වලදී දළදා පෙරහර පුද පූජාවන් සාමාන්‍ය පරිදි සිදු කර ඇත. එයට හේතුව කෝට්ටේ රාජධානි අවධියේ ප්‍රබල ලෙස ලංකාවට බලපාන්නට යෙදුනු පෘතුග්‍රීසි ආක්‍රමණයි.එවැනි ආක්‍රමණික අවස්ථාවන්වලදි, මෙරට සිටි ඇතැම් රජවරු අන්‍ය ආගමක් වැළඳගෙන එම දහම මේ රටේ ව්‍යාප්තකරන්නට කටයුතු කළහ. දළදා හාමුදුරුවන් වහන්සේ උදෙසා කළ යුතු පුදපූජාවන් පිළිබඳව සැළකිල්ලක් දක්වන්නට යෙදුනේ ද නැත.
නමුත් කෝට්ෙටි රාජධානි සමයේදී රාජ්‍යයත්වයට පැමිණි හයවෙනි පරාක්‍රමබාහු රජතුමාගේ කාල වකවානුව තුළ ලංකාවේ බෞද්ධ ජනතාවට නැවතත් නැඟී සිටින්නට අවස්ථාව උදා වුණි.ඒ කාලයේදී දළදා හාමුදුරුවන් වහන්සේ උදෙසා කළ යුතු පුද පූජාවන් සිරිත් විරිත් ආදිය පෙර රජදරුවන් සිදු කළ ආකාරයටම සිදු කරන්නට කෝට්ටේ හයවෙනි පරාක්‍රමබාහු රජතුමා කටයුතු කළේය. එම කාල වකවානුවේදී රජතුමා දළදා හාමුදුරුවන් වහන්සේ උදෙසා කෝට්ටේ රාජධානිය තුළ තෙමහල් ප්‍රාසාදයක් නිර්මාණය කරවා දළදා වහන්සේ එහි තැන්පත් කරවූයේය.එමෙන්ම දළදා වහන්සේ උදෙසා සියලු සත්කාර සම්මාන පෙළහර ප්‍රදර්ශනය කිරීම් ආදී කටයුතු සිදු කරන්නට යෙදුන බව ඉතිහාසයේ වාර්තා වේ.එතුමාගේ කාලයේදී තොටගමුවේ රාහුල හාමුදුරුවන් වහන්සේ මෙන්ම අනෙකුත් හාමුදුුරුවන් වහන්සේලා විසින් ්රචනා කරන්නට යෙදුන ලද සැළලිහිණි සංදේශය, පරෙවි සංදේශය, හංස සංදේශය ආදී කෘතිවල සඳහන් වී ඇති පරිදි එම සංදේශය රැගෙන යන ගමන් මාර්ගයේදී දළදා හිමි වැඩ හිඳි තෙමහල් ප්‍රාසාදය දැක ගන්නට හැකියාව ලැබෙන බව කියැවෙයි. සැළලිහිණි සංදේශයේ ඉතාමත්ම රසවත්ව එය වර්ණනා කර තිබෙන අයුරු මෙසේය.

ලොව විහිදා සුදු පැහැ සඳ රැසෙන් සැදී 
දෙන නොමදා සිරි සඟ මොක් සැප නිසැදී 
ලද මුනිදා දම් කඳ පහස මන බැඳී
වදු දළදා හිමි තෙමහල් පහය රැඳී

දළදා වහන්සේ තැන්පත් කර තිබෙන තෙමහල් ප්‍රාසාදය ඔබගේ ගමන් මාර්ගයේදී දැකගන්නට හැකි බව එහි සඳහන් කර තිබේ.

දළදා වහන්සේ ආරක්ෂා කළ අයුරු


කෝට්ටේ රාජධානි සමයේදී තෙමහල් ප්‍රාසාදය තුළ තැන්පත් කර තිබූ දළදා වහන්සේ දෙල්ගමුව විහාරයට වැඩම කරවා ඇත්තේ හිරිපිටිය දියවඩන නිළමේතුමා බව වංශ කතාවල සඳහන් වෙයි.එතුමා දුටු සිහිනයකට අනුව, සිහිනෙන් පැමිණි දෙවියෙකු විසින් ,දත මැද ගන් රාළේ යනුවෙන් ප්‍රකාශ කර අතුරුදහන් වූ බවත්, එම ප්‍රකාශනයට අනුව දළදා වහන්සේ දෙල්ගමු විහාරයට වැඩම කරවා ඇති බවත්,එම ප්‍රකාශනයෙහි අර්ථය නිවැරැදිව වටහාගත් හිරිපිටිය දියවඩන නිළමේතුමා දත යනුවෙන් දළදා වහන්සේත්, මැද යනුවෙන් මධ්‍ය දේශයත්, ගන් යනුවෙන් වැඩමවාගෙන යා යුතුය යන අදහසට අනුව දළදා වහන්සේ මධ්‍ය ප්‍රදේශයට රැගෙන යාමට කටයුතු කර ඇත.

දළදා වහන්සේ සඟවා තැබූ දෙල්ගමු විහාරයේ පැරැණි
කුරහන් ගල
නමුත් එම කාලය වන විට මධ්‍ය දේශය හෙවත් උඩරට ප්‍රදේශය තුළ තිරසාර රාජ්‍යයක් නොතිබුණ බැවින් දළදා වහන්සේට ආරක්ෂාව සැපයීම සඳහාත් ,පුද පුජාවන් සිදුකිරීම සඳහාත්,දළදා වහන්සේ දෙල්ගමු විහාරයට වැඩමවා එම විහාරයෙහි තිබූ පැරැණි කුරහන් ගලක තැන්පත් කළ බව සඳහන් වේ. දළදා වහන්සේ සඟවා තැබූ එම කුරහන් ගලට වර්තමානයෙහිත් පුද සත්කාර පවත්වන ආකාරය දැක ගත හැකියි.
නැණවත්වූ හිරිපිටිය නිළමේතුමා දන්ත ධාතූන් වහන්සේ කුරහන් ගලක් තුළ සඟවා තබන්නට හේතු වුණේ පරසතුරන්ගෙන් මැනවින් ආරක්ෂාකරගැනීම සඳහා. මහා සංඝරත්නයේ නොමඳ සහයෝගයත්, දෙල්ගමු විහාරයේ වැඩ සිටි නායක ස්වාමීන් වහන්සේගේ ආරක්ෂාවත් ,නිතැතින්ම ලැබීම දළදා වහන්සේ ආරක්ෂාකර ගැනීමට හේතු වී ඇත.එපමණින් නොනැවතී දළදා වහන්සේ උදෙසා කළ යුතු පුද සිරිත් එම ස්ථානයේදීම අප්‍රකටව සිදුකර තිබේ.
මේ ආකාරයට කලක් දෙල්ගමු විහාරයේ තැන්පත් කර තිබූ දළදා වහන්සේ කොනප්පු බණ්ඩාර නම්, සෙන්පතියා ක්‍රි. ව. 1592 දී මහනුවර නගරය සංවර්ධනය කර විමල ධර්මසූරිය නමින් රාජ්‍යයට පැමිණීමෙන් අනතුරුව, දළදා වහන්සේ යම් කෙනෙකුට අයිතිද , ඔහුම අගරජ වශයෙන් පිළිගැනීමේ පැරැණි චාරිත්‍රයට අනුව දළදා වහන්සේ වැඩ සිටි දෙල්ගමු විහාරයෙන් මහනුවරට වැඩමවා දර්ශනීය දළදා මැඳුරක් ඉදිකරවා තැන්පත් කළ බව මහා වංශයේ සඳහන් වේ. දළදා වහන්සේ මහනුවරට වැඩමවීම පිළිබඳව රසවත් කතා පුවත් ජනප්‍රවාදයේත් ,මහනුවර යුගයේ රචනා වූ දළදා පුවත ග්‍රන්ථයේත් සඳහන් කර ඇත.
බුද දහම හා සඟ සසුන දියුණු කිරීමට විවිධාකාරයෙන් කටයුතු කළ විමලධර්මසූරිය රජතුමා ගලඋඩ නමින් හැඳින්වූ තෙරුන් වහන්සේ සමඟ සාකච්ඡා කරමින් සිටින අවස්ථාවේදී තමන්ට දළදා වහන්සේ කවදා ලැබේදැයි, කොතැනට වඩින්නේ දැයි? විමසූ විට තෙරුන් වහන්සේ සඳහන් කර ඇත්තේද, ඔබතුමාගේ අරමුණ ඉක්මනින්ම ඉටුවෙනවා. ඒ වගේම දළදා වහන්සේ වර්තමානයෙහි සතර කෝරළය නමින් හැඳින්වෙන කෑගලු ප්‍රදේශයේ සිට පැමිණෙන මාර්ගය ඔස්සේ බලන දුර්ගය හරහා වඩින බවට සඳහන් කර ඇත. එවිට රජතුමාගේ වැටහීමට අනුව, සබරගමුවේ සිට දළදා වහන්සේ අම්පිටිය ඉදල්ගස් කන්ද නම්, ස්ථානයෙන් මහනුවරට වඩමිමවන බවයි. එම ප්‍රකාශය ඒ අයුරින්ම සනාථ කරමින්, දළදා වහන්සේ අම්පිටිය ඉදල්ගස් කන්ද මැදින් මහනුවරට වැඩම කර තිබේ. අතිශයින් අමන්දානන්දයට පත්වූ රජතුමා දළදා වහන්සේ දෝතින්ම පිළිගෙන පුද සත්කාර කළ බව ජනප්‍රවාදයේ සඳහන් වේ.
විමලධර්මසූරිය රජතුමා මහනුවර ප්‍රදේශයේ කරන ලද මාලිගාව පසුකාලයේදී පෘතුගීසින් විසින් විනාශ කළ බවත්, එම කාල වකවානුවෙහිම කන්ද උඩරට රාජ්‍ය නායක්කර වංශිකයන් අතට පත්ව තිබුණ ආකාරයත් පැහැදිලි වේ. නායක්කාර වංශික රජවරුන්, දළදා වහන්සේ තුළ තිබෙන ප්‍රාතිහාර්යයත්, දළදා වහන්සේ ආරක්ෂා කිරීමේ වගකීමත් රජවරුන්ගේ වගකීමක් ලෙස සළකා දළදා වහන්සේ ්ආරක්ෂා කිරීමේ වගකීම ඔවුන් බාරගැනීමට කටයුතු කර ඇත.
කීර්තී ශ්‍රී රජතුමාගේ කාලයේදි මෙරට සම්බුද්ධ ශාසනය තුළ උපසම්පන්න භිික්ෂූන් වහන්සේ වැඩ නොසිටි බැවින් සම්බුද්ධ ශාසනයේ උන්නතිය වෙනුවෙන් ක්‍රියාකළ වැලිවිට ශ්‍රී සරණංකර සංඝරාජ හිමිපාණන් වහන්සේත්, කීර්ති ශ්‍රී රාජසිංහ රජතුමාත් නැවත උපසම්පදාව ලංකාව තුළ පිහිටුවා දළදා වහන්සේ ආරක්ෂා කිරීමේ කාර්යයත්, දළදා වහන්සේ උදෙසා කළ යුතු පුද සිරිත් ආදියත් මනා කොට සිදුකර ඇත. ඒ වගේම පෘතුගීසීන් විසින් විනාශ කළ දළදා මන්දිරය නැවත ප්‍රතිසංස්කරණය කරමින් දළදා වහන්සේට විශාල රන් කරඬුවක් ඇතුළු රන් කරඬු කිහිපයක් තනවා ආරක්ෂිත විධි විධාන සකස් කළ ආකාරයත් මහා වංශයේ සඳහන් ෙවි.
එහි සම්පූර්ණ අයිතිය මල්වතු මහා විහාරයේ මහානායක මා හිමි පාණන් වහන්සේටත් , අස්ගිරි මහා විහාරයේ මහානායක මාහිමිපාණන් වහන්සේලාටත් බාර කිරීමට කටයුතු කර ඇත. වර්තමානයේ දළදා වහන්සේ උදෙසා මහත් ගෞරවයෙන් සිදුකරන පුද පූජාවන් තිබෙනවා නම්, එහි ආරම්භක අවස්ථාව කීර්ති ශ්‍රී රාජසිංහ රජතුමාගේ කාලයේදීයි. දළදා මන්දිරයට යාබදව තනවා ඇති පත්තිරිප්පුව කීර්ති ශ්‍රී රාජසිංහ රජතුමාගේ නිර්මාණයකි.එම රජතුමාගේ රාජ්‍ය කාලයෙහි ලන්දේසීන් විසින් කන්ද උඩරට ප්‍රදේශයට විටින් විට ප්‍රහාර එල්ල කර ඇත. කීර්ති ශ්‍රී ිරාජසිංහ රජතුමාගේ රාජ්‍ය අනුග්‍රහය යටතේ ,නාවින්නේ ශ්‍රී ධම්මදස්සී මහා නායක මා හිමිපාණන් වහන්සේ දළදා වහන්සේ මැද මහනුවරට වැඩමවාගෙන ගොස් එහි සඟවා තබමින් සංඝ රත්නයේ ආරක්ෂාවත් , සහායත් ඇතිව, දළදා වහන්සේ වෙනුවෙන් කළයුතු පුදසිරිත් සත්කාර සිදුකර ඇති ආකාරය සඳහන් වේ.
කීර්තී ශ්‍රී රාජසිංහ රජතුමාගෙන් පසු රාජාධිරාජසිංහ රජතුමා විසින් වනාන්තරවල ආරක්ෂාකරමින් පැවැති දළදා වහන්සේට පුදසත්කාර කළ ආකාරයත්, ඒ වගේම නැවත දළදා වහන්සේ මහනුවරට වැඩමවාගෙන පැමිණි ආකාරයත් පිළිබඳ තොරතුරු දෙවුල්දෙන තල්පතෙහි සඳහන් කර තිබේ. එම දෙවුල්දෙන තල්පතෙහි සඳහන් ආකාරයට අනුව, මහනුවර සතුරු බය පැමිණි කල්හි මහ වාසලින් මිදී රඹුක්වැල්ල රතනජෝති වන මම සහ නාවින්නේ නායක උන්නාන්සේද, පොතුහැර උන්නාන්සේද, හනුමුල්ලේ උන්නාන්සේද හා උභය විහාරීය තවත් උන්නාන්සේලා කිහිප නමක්ද, ගිහි පක්ෂයෙන් අලදෙනියේ ගැටවත්තේ දෙන්නා ඇතුලුව තවත් කිහිප දෙනෙක්ද දළදා වහන්සේ වැඩමවාගෙන පෙරහර ලෙසින් මහනුවරට වැඩමෙව්වාය. එහි සිටි පෙරහර ලෙසින් වැඩමවාගෙන මී මුනිය රටටත්, උඩසිය පත්තුවටත්, ගම්පහටත් අතර ගිරි දුර්ග වන දුර්ගයෙන් කර්කෂ වූ නාවනගල කන්දටත්, සරතින්දු කුන්ද, දවල, කිරන, ප්‍රභා ආදී ගිනවර ශ්‍රී දන්තධාතූන් වහන්සේ දෙමහල් මාලිගාවක් කරවා වඩමවාගෙන සිට එතැහි දුම්බර පන් සිය පත්තුව බද දෙවුලේගම ගල්ලෙන් මාලිගාවට වැඩමෙව්වාය.මේ ආකාරයෙන් කෙවුලේගම තල්පතේ දළදා වහන්සේ ආරක්ෂා කරගැනීම සඳහා යොදන ලද උපක්‍රම විධි පිළිබඳ දීර්ඝ විස්තරයක් තවදුරටත් සඳහන්වේ.
1798 ශ්‍රී වික්‍රමසිංහ රාජසිංහ රජතුමාගේ රාජ්‍ය කාලයේදී ඇති වූ ලන්දේසි ආක්‍රමණ නිසා දඹුලු වනය ආදී කැලෑවලටත්, හේවාහැට හඟුරන්කෙත මැදපිටිය කිතුල්පේ ආදී ස්ථානවලත් දළදා වහන්සේ වැඩමවා විටින් විට ආරක්ෂා කරන්නට යෙදුන බවට තොරතුරු සඳහන්වේ.
ඒ ආකාරයට දළදා වහන්සේ සතුරු ආක්‍රමණයන්ගෙන් ආරක්ෂා කරගැනීමට කැලෑ ගල්ලෙන් ආදී ස්ථානවල සඟවා තැබුවත්,කළ යුතු සියලු පුද සිරිත් ආදිය හැකි පමණින් අප්‍රකටව සිදුකළ බව මහා වංශයේ මහනුවර යුගයේ රචනා වුණ සිංහල දළදා වංශය, දළදා පූජාවලිය , දළදා වරුණ, දළදා විත්තිය, ආදී සිංහල පාලි ගද්‍ය, පද්‍ය, කාව්‍යවල විස්තර සඳහන් වේ.
-හේමමාලා රන්දුනු
¤☸¤══════¤☸¤☸¤══════¤☸¤